Seramiğin gıdaya uygun olup olmadığı konusunu dörde bölüp incelemek lazım
a.Kılcal çatlak meselesi: Eğer kullanılan sır zamanla kılcal çatlak yaparsa burada biriken zararlı mikro organizmaların yemek kanalı ile vücudumuza girme ihtimali var, özetle yemek malzemesinde kılcal çatlak olmamalı. b.Metalik sırlar: Sırın içine oksitlerin fazla miktarda konması şeklinde yapılırlar, aşırı oldukları için sırın içinde tamamı ile eriyememiş olmaları sebebi ile zaman içinde sırdan ayrılmaları riski çıkar. Bu oksitler zehirli değildir ancak yine de sıcak ve salata gibi asitli gıdalarda kullanılmamalıdırlar. altın, platin ve lüster kolayca ayrılabildikleri için gıda kaplarında kullanılmamalıdırlar Bu üç konuda ülkemizde kanuni bir sınırlama yoktur, bence de az önemli, bu kaplarda sıcak yemek veya salata gibi asitli gıdalarda kullanırsanız durum başka meyve veya fındık fıstık yerseniz başka.d.Esas sorun zehirli olan kurşun konusudur. Ancak burada da üzerinde durulması gereken nokta kurşunun kullanım sırasında bünyeden ayrılıp ayrılmadığı, yani sırın kurşun içermesi değil bu kurşunun bünyeyi terk edip etmediğidir. Bu teste yetkili laboratuvarlar tarafından şöyle yapılır. Bahse konu olan seramik ürün sirke asidi ile doldurulup 20 derece ısıda (+/-2 derece) yirmi dört saat (+/- 2saat) süre ile bekletilir ve bu süre sonunda atom spektrometresi ile ölçüm yapılır. Ülkemiz ve Avrupa birliğinde üst sınır limit milyona 4 dür (ppm, parts per million). Yani sırınızdan bu test sunucu bu değerden az kurşun çözülüyorsa gıda kaplarında sorunsuz olarak kullanılabilirler. Bildiğim kadarı ile bu testi Gebze’de Tübitak ve Eskişehir’deki S.A.M, seramik araştırma merkezi yapıyor. Üreticiler açısından konu şöyle, genelde mat sırlar tam camlaşmadıkları için asitlere karşı daha az dayanıklıdırlar ve gıda kaplarında dikkatli kullanılmalıdırlar. Kalsiyum ile matlaştırılmış sırlar dayanıklıdır, ancak çinko ile matlaştırılmış sırda eser miktarda bile kurşun olsa açığa çıkar. Bunu tecrübeme dayanarak, başıma geldiği için söylüyorum. Aslında testide kolay, seramiğinizin içine veya üstüne bir miktar limon veya sirke döküp 24 saat bırakın, eğer sır sathında bozulma varsa gıdada kullanmayın, eğer satıh da bozulma yoksa içiniz rahat etsin. Kurşun sınırlamaları bahsettiğim değerlerin onda biri oranında kadmiyum oksit içinde geçerlidir. Kurşun sorunu biraz problemdir, sırımı test ettirdim sağlam derseniz yanılabilirsiniz, yeşil için biraz bakır oksit katarsanız, bakır kurşunun çözülmesine sebep olur. Bu tabakların sırı kurşunsuz, sorun yok diyemezsiniz, aynı fırındaki kurşunlu sırdan uçuşarak etkilenebilir. Yani aynı fırında hem kurşunlu hem de kurşunsuz sofra eşyası olmamalı. Tekrar dikkat çekmek istediğim nokta, önemli olan kurşun ihtiva etmesi değil kurşunun kullanımda açığa çıkıp çıkmamasıdır. e.asit ve bazlara dayanımın sağlanması: Alkalisi (potasyum, sodyum ve lityum) az, çinkosu olmayan, kurşun oranı az, ona mukabil Al203, Si02, Stronsiyum, Kalsiyum ve Zirkon içerikli sırlar hem baz hem asitlere dayanıklıdır, kalay ilavesi de faydalıdır. Genellikle parlak sırlarda tehlike yoktur çünkü parlak sırlar asitten daha az etkilenir., buna mukabil mat sırlar risklidir. Frit kullanılan sırlarda hammaddeler 1600 derecede eritildikleri için risk azalır, buna karşı ham sırlarda az kurşun olsa serbest kalabilir.
Saygılarımla
Aziz Gorbon
